احتمالا میدانید که به واسطه سیاست چند نرخی بودن قیمت ارز در ایران، مراجع قیمتگذاری و نرخهای متعددی برای ارزهای رایجی مانند دلار آمریکا، یورو و غیره وجود دارد. «سامانه سنا» یکی از این مراجع قیمتگذاری ارز در ایران است که نرخ ارز آن تحت عنوان ارز سنا شناخته میشود. در این مطلب از کافه وام به بررسی تعریف این ارز، نحوه قیمتگذاری و تفاوت آن با سامانه نیما خواهیم پرداخت.
نرخ ارز سنا چیست؟
سنا مخفف «سامانه نظارت ارزی» بوده و نام سامانهای است که از طرف بانک مرکزی برای اعلام میانگین قیمت مبادله ارز توسط صرافیها راهاندازی شده است. این سامانه تنها نقش اطلاعرسانی روزانه را در زمینه ارز دارد و افراد نمیتوانند در آن به خرید و فروش یا مبادله ارز بپردازند. بانک مرکزی با ایجاد سامانه نظارت ارزی قصد دارد که به شکل سیستماتیک قیمت ارز معاملهشده در بازار را زیر نظر بگیرد تا بتواند کنترل نسبی بر قیمت داشته باشد.
نکته یک: نرخ این نوع ارز که در سامانه سنا ثبت میشود، در حقیقت همان میانگین قیمت مبادله ارز در صرافیهاست. از آنجا که معاملات انجامشده در صرافیها میتواند شامل معاملات ارز دولتی نیز باشد، نرخ آن معمولا از نرخ ارز آزاد کمتر است.
نکته دو: تمام صرافیهای کشور که خرید و فروش ارز انجام میدهند، موظف هستند تا تمام معاملات ارزی خود را در سامانه سنا ثبت کنند. این کار سبب میشود که این سایت مرجع خوبی برای مردم، بازرگانان و دولت برای اطلاع از میانگین قیمت ارز در بازار باشد.
چگونه ارز با قیمت سنا تهیه کنیم؟
نرخهای اعلامشده در این سامانه، یک شاخص اقتصادی است و به نوع خاصی از ارز که قابل خرید و فروش باشد، اطلاق نمیشود. آنچه در سامانه نظارت ارزی انجام میشود عبارت است از: محاسبه میانگین نرخ خرید و فروش ارزها بر پایه معاملات ثبتشده صرافیهای مجاز سراسر کشور.
بنابراین، سامانه سنا را باید نوعی سنجشگر و پردازشگر اطلاعات مالی جهت تهیه و اعلام یک شاخص اقتصادی دانست، نه به عنوان منبعی برای تامین و ارائه ارز. درحقیقت، فقط نرخ سنایی وجود دارد که افراد میتوانند با مراجعه به وبسایت fxmarketrate.cbi.ir نرخ اسکناس و حواله روز را طبق معاملات به ثبت رسیده توسط بانکها و صرافیها مشاهده کنند.
ارز سنا و ارز نیما چه تفاوتی دارند؟
حقیقت این است که این دو سامانه و نرخهای آنها هیچگونه ارتباط معناداری با یکدیگر ندارند. سامانه سنا تنها مرجعی برای اعلام وضعیت نرخ حواله و اسکناس است و امکان معامله مستقیم در آن وجود ندارد. اما سامانه نیما، با هدف رفع نیازهای ارزی صادرکنندگان و واردکنندگان ایجاد شده و امکان ثبت درخواست و مبادله ارزی در آن وجود دارد.
در واقع کارکرد و نقشهای تعریفشده این دو سامانه ارتباطی با یکدیگر ندارند و بانک مرکزی هم تعاریف روشنی از حدود و کارکردهای این دو سامانه ارائه نداده است. صرفا اعلام شده که هر دو سامانه با هدف کمک به ساماندهی بازار ارز راهاندازی شدهاند که البته به دلایلی، هر دو هم در این امر ناموفق بودهاند.
نکته یک: معمولا نرخ ارز سنا از نرخ ارز نیمایی بیشتر است. از آنجایی که سامانه سنا میانگین نرخ ارز مبادلهشده در صرافیها را ارائه میدهد، نرخ ارز آزاد نیز تا حد زیادی در تعیین این نوع ارز دخالت دارد. به همین دلیل نیز نرخ آن نسبت به ارز نیمایی بالاتر است.
نکته دو: در مشخص کردن نرخ ارز نیمایی، دولت دخیل است. به بیان دیگر، ارگانی که قیمت این ارز و میزان عرضه آن را مشخص میکند دولت است. این درحالی است که نرخ ارز سنا به وسیله صرافیها و میانگین حجم معاملات تعیین میشود و دولت در آن دخالت مستقیم ندارد.
نکته سه: سامانه سنا قدمت بیشتری نسبت به سامانه نیما دارد، اما سامانه نیما از انسجام و ساختار معنادارتر و موثرتری بهره میبرد.
کلام آخر
سامانه نظارت ارزی، سامانهای است که نرخ ارز سنا را به نمایش میگذارد. این سامانه نقشی در خرید و فروش ارز ندارد و تنها با اطلاعات واردشده توسط صرافیها، میانگین قیمت ارز را مشخص میکند. این نوع ارز، قابل خرید و فروش نیست و به افراد خاصی نیز تعلق ندارد. این ارز تنها یک شاخص است که وضعیت ارزی را در جامعه نشان میدهد.
منبع: رده
